“แบรนด์แฟชั่น” ไปต่ออย่างไรเมื่อถูกจีนแบน?

หลังจากแบรนด์ฟาสต์แฟชั่นอย่าง เอช แอนด์ เอ็ม ออกแถลงการณ์ต่อต้านการใช้แรงงานอุยกูร์ในอุตสาหกรรมคอตตอนซินเจียง พร้อมทั้งเลิกสั่งซื้อคอตตอนจากแหล่งผลิตนี้ด้วย ก็ต้องเผชิญกับการคว่ำบาตรในจีน ที่สำคัญก็คือ การถูกลบสินค้าออกจากแพลตฟอร์มออนไลน์ ซึ่งนับเป็นช่องทางการขายที่ใหญ่ที่สุดในจีน

ไม่เพียงเอช แอนด์ เอ็มเท่านั้นที่ถูกคว่ำบาตรจากกรณีนี้ หลังจากนั้นก็ยังมี ไนกี้ อาดิดาส เบอร์เบอรี่ และอีกหลายแบรนด์ดังจากชาติตะวันตกที่ถูกบล็อก ทำให้หน้าชอปหายไปจากโลกออนไลน์ในจีน

ขณะที่ชอปของแบรนด์ต่างๆ เหล่านี้ยังคงมีอยู่ในเมืองใหญ่ๆ ของจีน ทว่า ไม่สามารถที่จะเรียกแท็กซี่ไปชอปปิ้งผ่านแอปพลิเคชันได้เช่นกัน เพราะว่าโลเกชันของร้านค้าเองก็ถูกลบออกไปจากแผนที่บนแพลตฟอร์มดิจิทัลด้วย

ปฏิบัติการคว่ำบาตรแบรนด์จากตะวันตกจนล่องหนไปจากทุกแพลตฟอร์มออนไลน์เกิดขึ้นภายในเวลา 24 ชั่วโมง หลังจากเอช แอนด์ เอ็ม ได้ออกแถลงการณ์ว่า “กังวลอย่างยิ่งต่อรายงานที่มีการกล่าวหาเรื่องการบังคับใช้แรงงานและการเลือกปฏิบัติต่อชาวอุยกูร์กลุ่มชาติพันธุ์มุสลิมในซินเจียง และได้หยุดสั่งซื้อฝ้ายจากผู้ผลิตในภูมิภาคดังกล่าวแล้ว” ซึ่งขณะนี้บริษัทแม่ของเอช แอนด์ เอ็ม ในสวีเดนยังประเมินความเสียหายครั้งนี้อยู่

ก่อนหน้านี้ จีนเคยแบนห้างลอตเต้ของเกาหลีใต้ในแบบเดียวกัน หลังจากมีปัญหากระทบกระทั่งกันทางการเมือง จนถึงบัดนี้แล้ว ห้างลอตเต้ ยังไม่สามารถกลับมาหาที่ยืนบนโลกออนไลน์ของจีนได้อีกเลย

โดยปกติแล้วการเป็นแบรนด์ต่างประเทศที่เข้ามาตีตลาดในจีนก็เป็นเรื่องท้าทายอย่างมากอยู่แล้ว ด้วยจำนวนประชากรที่มีกำลังซื้อกว่า 14,000 ล้านคน นั่นก็เกือบจะเท่ากับกำลังซื้อของประชากรจากที่อื่นๆ ในโลกเลย ซึ่งการออกมาเรียกร้องเรื่องการกดขี่แรงงานเป็นสิ่งที่แต่ละแบรนด์ต้องพิจารณาเลือกเอาเองระหว่างจะขายของ หรือนึกถึงสิทธิของชนกลุ่มน้อย

จีนได้คว่ำบาตรแบรนด์ที่เป็นสมาชิกของ เบตเทอร์ คอตตอน อินิชิเอทีฟ (BCI) องค์กรไม่หวังผลกำไร ที่ออกมารณรงค์เรื่องการผลิตฝ้ายที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งมีรายชื่อแบรนด์อย่างไนกี้ อาดิดาส นิวบาลานซ์ เบอร์เบอรี่ พูมา และทอมมี ฮิลฟิเกอร์ ฯลฯ โดย BCI ได้ออกมายุติปฏิสัมพันธ์กับผู้ผลิตฝ้ายในซินเจียง รวมทั้งการรับรองคอตตอนที่ผลิตจากแหล่งดังกล่าว โดยกล่าวหาเรื่องการบังคับใช้แรงงานอย่างทารุณ

แม้ว่าการแสดงความคิดเห็นอย่างเสรีจะเป็นเรื่องที่ยากลำบากในจีน ทว่า ในช่วงหลังๆ ได้เกิดกระแสชาตินิยมขึ้นมาในจีนรุ่นใหม่ ที่แน่นอนว่ามีเบื้องหลังเป็นยุวชนแห่งพรรคคอมมิวนิสต์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หนุ่มสาวมิลเลนเนียลของจีนชาตินิยมสูงมาก ทำให้บรรยากาศในตอนนี้คือทุกคนพร้อมสนับสนุนนโยบายรัฐบาลในการคว่ำบาตรแบรนด์จากตะวันตก

เช่นเดียวกับบรรดาคนดังของจีนที่ต่างก็ตบเท้าออกมาประกาศยุติความสัมพันธ์ ยกเลิกสัญญาที่มีต่อแบรนด์ในกลุ่ม BCI ตั้งแต่ หยางมี่ หวังอี้ป๋อ โอหยางนานา หวงซวน หรือแม้แต่ ตี๋ลี่เร่อปา ดิลมูรัต นักแสดง/นางแบบจีนเชื้อสายอุยกูร์

จริงๆ แล้วความร่วมมือระหว่างเซเลบจีนกับแบรนด์ระดับโลกเป็นความสัมพันธ์แบบต่างคนต่างได้ — แบรนด์ดังก็ช่วยให้เซเลบจีนสามารถสร้างชื่อเสียงในระดับอินเตอร์ ขณะที่คนดังเองก็สร้างภาพลักษณ์กระตุ้นยอดขายจากบรรดาแฟนคลับนับล้านๆ ในจีน ซึ่งเป็นตลาดสินค้าลักชัวรีที่ใหญ่ที่สุดในโลก

กรณีพิพาทกับแบรนด์โดลเช แอนด์ กาบบานา ครั้งที่ผ่านมาก็พอจะเป็นตัวอย่างได้ดีเช่นกัน ซึ่งตอนนั้น ตี๋ลี่เร่อปาก็ต้องออกมาประกาศยกเลิกสัญญากับแบรนด์ดังจากอิตาลี รวมทั้งกรณีที่หลายแบรนด์ได้ออกมาสนับสนุนผู้ประท้วงในฮ่องกง ด้วยการเป็นสปอนเซอร์เสื้อทีเชิ้ตให้ผู้ประท้วง ทั้งโค้ช เวอร์ซาเช และจีวองชี่ ต่างก็โดน หลิวเหวิน และหยางมี่ บอกยกเลิกสัญญาไปเช่นเดียวกัน

ล่าสุด เทนเซ็นต์ บริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ของจีน ได้ออกมายกเลิกสัญญาที่พวกเขามีกับเบอร์เบอรี่ ซึ่งออกแบบเสื้อผ้าให้กับคาแรกเตอร์ในวิดีโอเกมที่มีผู้เล่นมากที่สุดในจีน ออเนอร์ ออฟ คิงส์

นอกจากออกมาคว่ำบาตรกันแล้ว หนุ่มสาวจีนยังแสดงการสนับสนุนสินค้าที่ผลิตจากคอตตอนจากซินเจียง จนกลายเป็นแฮชแท็กอันดับต้นๆ ในโซเชียลมีเดียของจีน อย่างเว่ยป๋อ ที่มีคนโพสต์แฮชแท็ก “ฉันสนับสนุนคอตตอนจากซินเจียง” ถึง 5,000 ล้านครั้ง

คอนเทนต์ในโพสต์สนับสนุนคอตตอนจากซินเจียง ส่วนใหญ่จะกล่าวถึงแบรนด์ท้องถิ่นที่ใช้เส้นใยฝ้ายจากซินเจียงเช่นเดียวกับแบรนด์ตะวันตก (ที่โดนแบนไปแล้ว) ไม่ว่าจะเป็น ลี่หนิง อันตา พีค หรือมิเตอร์ส/บอนวี

อันตา เป็นแบรนด์ชุดกีฬาที่ใหญ่ที่สุดเป็นอันดับ 3 ของโลก พวกเขายอมรับว่าเป็นสมาชิกของ BCI แต่ได้ประกาศสนับสนุนฝ้ายจากซินเจียง “เราใช้ผลผลิตจากจีน รวมทั้งคอตตอนจากซินเจียง และเราจะยังคงใช้ต่อไปไม่เปลี่ยน”

เช่นเดียวกับ เอซิกส์ แบรนด์กีฬาจากญี่ปุ่นที่ออกมาประกาศสนับสนุนตามอันตา รวมทั้ง มูจิ แบรนด์สินค้าจากอาทิตย์อุทัยที่นำเอา ‘คอตตอนจากซินเจียง’ มาเป็นจุดขายเพื่อตีตลาดในจีนด้วย