สิ่งดีๆ จากการเดินทาง/อ้วน อารีวรรณ

jatung_32@yahoo.com

เมื่อสัปดาห์ที่แล้วผู้เขียนได้มีโอกาสเดินทางไปจังหวัดขอนแก่น หนองคาย และเวียงจันทน์ เมืองหลวงของประเทศลาว เนื่องจากทำหน้าที่เป็นผู้ประสานงานโครงการ “การพัฒนาศักยภาพแกนนำชุมชนหญิงด้านสุขภาวะชุมชนเมือง ในเขตกรุงเทพมหานคร และปริมณฑล” โดยนำผู้เข้ารับการฝึกอบรมในหลักสูตร “นักจัดการสุขภาวะชุมชน ภาคประชาชน” ซึ่งประกอบด้วยแกนนำชุมชนหญิงและชาย จำนวน 44 คน เดินทางไปศึกษาดูงานในหลายพื้นที่ และพื้นที่แรกที่ได้ไปเยี่ยมชม คือ โรงพยาบาลอุบลรัตน์ ศูนย์ค้ำคูณ และบ้านแม่นิต หนูพวก ซึ่งอยู่ในอำเภออุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น

ซึ่งทำให้ตัวผู้เขียนเองได้รับแนวคิดดีๆ จากการไปศึกษาดูงานครั้งนี้หลายเรื่องด้วยกัน จึงถือโอกาสนำบางสิ่งบางอย่างที่ได้รับทราบมาแบ่งปันให้กับท่านผู้อ่าน โดยเฉพาะหัวใจที่ทำให้เกิดการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืนได้สำเร็จคือ “หลักธรรมะ 4 อ.” ที่ปราชญ์ชาวบ้านหลายคนในพื้นที่ยึดเป็นหลักการสำคัญในการทำงานเพื่อชุมชนของตน ซึ่งประกอบด้วย

อ ที่ 1 คือ อริยสัจ 4 ซึ่งประกอบด้วย

ทุกข์ หมายความว่า รู้ว่าอะไรคือ “ทุกข์หรือปัญหา” ที่กำลังเผชิญอยู่
สมุทัย หมายความว่า รู้ว่าอะไรคือ “ต้นเหตุแห่งทุกข์หรือปัญหา” นั้น
นิโรธ หมายความว่า รู้ว่าอะไรคือ “การดับไปแห่งทุกข์หรือปัญหา”
มรรค หมายความว่า รู้ว่าอะไรคือ “หนทางสู่การดับไปแห่งทุกข์หรือปัญหา”

ส่วน อ ที่ 2 คือ อตฺตาหิ อตฺโน นาโถ ซึ่งหมายความว่า “ตนนั้นแล เป็นที่พึ่งแห่งตน เมื่อเกิดปัญหาใดๆ ขึ้นมา เราก็ต้องช่วยเหลือตนเอง ไม่ใช่เอาแต่รอคอยให้คนอื่นมาช่วยแก้ไขปัญหาให้กับเรา”

ส่วน อ ที่ 3 คือ อิทธิบาท 4 ซึ่งเป็น “ธรรมแห่งความสำเร็จ” อันประกอบด้วย

ฉันทะ หมายถึง ความพอใจ ตั้งใจ มุ่งมั่น ในการกระทำนั้น
วิริยะ หมายถึง ความพากเพียร ขยัน อดทน ไม่ท้อถอย ในการกระทำนั้น
จิตตะ หมายถึง ความเอาใจใส่ ในการกระทำนั้น
วิมังสา หมายถึง ความมีปัญญา พิจารณาใคร่ครวญตรวจสอบ คิดค้นปรับปรุงแก้ไข ในการกระทำนั้น

ส่วน อ ที่ 4 คือ อปริหานิยธรรม ซึ่งเป็นหลักการสำคัญของการทำงานและอยู่ร่วมกันใน ชุมชน สังคม ที่ต้องร่วมกันรับผิดชอบต่อชุมชน สังคม และช่วยกันทำให้ชุมชน สังคม ไม่เสื่อมถอย ด้วยการประชุมกันอย่างเนื่องนิตย์ มีความพร้อมเพรียงในการประชุม ตลอดจนการรับฟังความคิดเห็นจากผู้อาวุโสในที่ประชุม เป็นต้น

จากหลักธรรมะ 4 อ. ที่ปราชญ์ชาวบ้านในพื้นที่ใช้ในการแก้ไขปัญหาของชุมชน สังคม ตลอดระยะเวลาหลายสิบปี ทำให้ชาวบ้าน ชุมชนในพื้นที่อำเภออุบลรัตน์ได้ปรับเปลี่ยนแก้ไขสภาพปัญหาเดิมที่ชาวบ้านละทิ้งถิ่นฐานบ้านเกิด ทิ้งลูก ทิ้งเมีย ทิ้งพ่อ ทิ้งแม่ ปู่ย่าตายายไปขายแรงงานเป็นกรรมกร คนรับใช้ตามบ้านในเมืองหลวงให้กลับมาใช้ชีวิตในถิ่นฐานบ้านเกิด มาช่วยกันพัฒนาชุมชนที่ตนอยู่ให้มีความยั่งยืน เพื่อคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดล้อมที่ดี

ชาวบ้านร่วมกัน “ปลูกทุกอย่างที่กิน และกินทุกอย่างที่ปลูก” เน้นทำเกษตรแบบเศรษฐกิจพอเพียง ปลูกพืช ทำไร่นาแบบผสมผสาน ไม่ทำไร่เกษตรเชิงเดี่ยวที่ต้องซื้อหาอาหารกินแทบทุกอย่าง ใช้ของฟรีจากธรรมชาติ อันได้แก่ แสงแดด น้ำ และ ที่ดินที่มีอยู่ เปลี่ยนแนวความคิดของชาวบ้านในชุมชนว่า “เงินก็สำคัญ แต่ “ความสุข” ที่ไม่ต้องเป็นหนี้เป็นสินใคร ก็ทำให้มีทุกข์ที่น้อยกว่า จริงหรือไม่?

นอกจากนี้ ผู้เขียนยังได้รับพลังความคิดเชิงบวกจากแม่นิต หนูพวก อีกหลายเรื่อง โดยเฉพาะความสัมพันธ์ฉันท์สามีภริยา เรื่องราวภายในครอบครัว แม้จะต้องทรหดอดทนสู้ชีวิตอย่างหนักหน่วง ขอเพียงมีศรัทธา เห็นคุณค่าของกันและกัน ช่วยเหลือกันและกัน ไม่ตำหนิติเตียน มีแต่ความเข้าใจให้กัน ก็ทำให้ความสัมพันธ์ฉันท์สามีภริยานั้นมั่นคงยืนยาว เป็นพลังภายในครอบครัวที่นำไปสู่การพัฒนาชุมชนให้ยั่งยืนต่อไป

จากหลักคิดดีๆ หลักธรรมะดีๆ ที่ได้รับจากปราชญ์ชาวบ้านในพื้นที่ ทำให้เราได้รู้ว่า องค์ความรู้ไม่จำเป็นต้องมาจากสถาบันการศึกษาดังๆ ระดับประเทศ ประชาชนที่อยู่กับพื้นที่ เป็นชาวไร่ ชาวนา เป็นเกษตรกรในพื้นที่ที่ห่างไกลความเจริญ ก็มีความสามารถที่จะแก้ไขปัญหาของตนเองได้ด้วยฐานประสบการณ์การเรียนรู้ของชีวิตเขาเอง ซึ่งหลักคิดดีๆ เหล่านี้สามารถนำมาประยุกต์ใช้กับผู้คนในสังคมเมืองหลวงอย่างเราท่านได้อย่างไม่ขัดเขิน

เพียงแต่คนในสังคมเมืองหลวงเรา ดูเหมือนจะปล่อยวางอัตตาตัวตน “ตัวกู ของกู” ได้ยาก ทำให้เกิดการปะทะกันอย่างรุนแรงทั้งความคิด วาจา และกำลังกาย อันนำมาซึ่งความเสื่อมถอยของความสามัคคีของคนในชาติ จนกลายเป็นปัญหาใหญ่ของประเทศที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงอีกต่อได้

ผู้เขียนเองมีความเสียดายเป็นอย่างยิ่งที่ไม่สามารถแวะไปกราบพระสุปฎิปันโน “หลวงตามหาบัว” ที่วัดป่าบ้านตาด จังหวัดอุดรธานี ทั้งๆ ที่เส้นทางการเดินทางจากขอนแก่นไปหนองคาย และเวียงจันทน์ ต้องผ่านจังหวัดอุดรธานี ซึ่งต่อมา ตัวผู้เขียนเองได้ทราบข่าวการละสังขารของ “หลวงตามหาบัว” เมื่อจะออกเดินทางจากเมืองเวียงจันทน์ ประเทศลาว กลับเข้าประเทศไทย

สุดท้ายนี้ ผู้เขียนจึงขออนุญาตนำธรรมะดีๆ ที่ “หลวงตามหาบัว” ได้สั่งสอนลูกศิษย์ลูกหาทั้งหลาย อยู่ในบทหนึ่งของหนังสือประวัติท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต ว่า

“ใจเป็นธรรมชาติที่ใหญ่โตกว่าสิ่งใดๆ ทั้งหลายในโลก เรื่องและอาการทั้งหลายที่เป็นมาเหล่านี้ เป็นสาเหตุมาจากใจอันเป็นรากฐานสำคัญ

ดังนั้นใจจึงควรได้รับการอบรมหรือศึกษา พอที่จะปกครองตัวปกครองโลกให้เป็นโดยความสะดวกปลอดภัยเท่าที่ควร ตัวก็เป็นบุคคลน่าอยู่ไม่เดือดร้อนรำคาญ โลกก็เป็นโลกน่าอยู่ ไม่เป็นโลกที่ยุ่งเหยิงวุ่นวายจนเกินไป”

เมื่อความตายเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นกับมนุษย์ปุถุชนอย่างเสมอภาคกัน ไม่ว่ามนุษย์ปุถุชนคนนั้น จะเป็นคนดีคนชั่ว หรือ พระผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ก็ไม่อาจหลีกเลี่ยงความตายไปได้ ความสำคัญจึงอยู่ที่ “เมื่อมนุษย์คนหนึ่งได้ตายไป เขาได้เหลืออะไรทิ้งไว้ให้กับมนุษย์ปุถุชนคนรุ่นหลัง” นั้นเอง

>> อัพเดตข่าวในแวดวงสังคม ก็อซซิป แฟชั่น ความงาม และเที่ยว กิน ดื่ม เพิ่มเติมได้ที่  http://www.celeb-online.net