สระบุรีเลี้ยว(ขวา) “แคนล่อง คะนองลำ”

ART EYE VIEW—จากเจตนารมณ์ของ ‘จิม ทอมป์สัน ฟาร์ม’ ที่มุ่งมั่นอนุรักษ์และพัฒนาวัฒนธรรมอีสาน ด้วยการจัดประกวดหมอลำ “จิม ทอมป์สันฟาร์ม สุดสะแนน แดนอีสาน” ในระดับมัธยมศึกษาและอุดมศึกษาเมื่อปี พ.ศ.2555 ต่อเนื่องด้วย โครงการจัดทำ “พิพิธภัณฑ์หมอลำ” (โครงการระยะยาว) เพื่อรวบรวมองค์ความรู้ทางมรดกวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่า รวมถึงสร้างความร่วมมือระหว่างศิลปิน และองค์กรที่เกี่ยวข้องกับหมอลำ ในการร่วมกันส่งเสริมอนุรักษ์และการต่อยอดสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นอีสานอย่างยั่งยืนอีกด้วย

ล่าสุด หอศิลป์บ้านจิม ทอมป์สัน ยังได้จัดนิทรรศการ “แคนล่อง คะนองลำ” (Joyful Khaen, Joyful Dance) นิทรรศการที่เปิดเผยทุกเบื้องลึกของ “หมอลำ” ความบันเทิงรื่นเริงครื้นเครง อันเป็นอีกหนึ่งอัตลักษณ์แห่ง “วัฒนธรรมอีสาน” ซึ่งนิทรรศการ ประกอบด้วย ส่วนจัดแสดง 3 ส่วน


ส่วนที่ 1 “หมอลำตำอิด” ที่พาผู้ชมเดินทางย้อนกลับไป ณ จุดกำเนิดของ “หมอลำ” ที่มีภูมิสัมพันธ์เชื่อมโยงกับพุทธศาสนาและพิธีกรรมอย่างแนบแน่น โดยแบ่งจุดกำเนิดออกเป็น 3 สาย ประกอบด้วย หมอลำสายลัทธิบูชาผี (พญาแถน) ตามความเชื่อในการอ้อนวอนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้ช่วยรักษาโรคภัยไข้เจ็บ หมอลำสายเกี้ยวพาราสี สะท้อนการแสดงภูมิรู้และความสามารถของชายหนุ่ม อาทิ การดีดพิณ เป่าแคน เพื่อพิชิตใจหญิงสาว (เต้ยสาว) และ หมอลำสายพระพุทธศาสนา ที่ได้รับอิทธิพลจากการอ่านหนังสือผูก การเทศน์ของพระสงฆ์ เป็นต้น


ส่วนที่ 2 “ม้าโป่งเขา เสาออกดอก” ที่พาผู้ชมเรียนรู้และทำความรู้จักกับวิวัฒนาการหมอลำ ที่เกิดขึ้นในยุคสมัยต่างๆ สอดคล้องกับประวัติศาสตร์สังคมไทย ตั้งแต่ยุคแรกเริ่มของ “กลอนหมอลำ” ทั้ง “หมอลำพื้น” และ “หมอลำกลอน” จวบจนในยุคสงครามเย็นที่อิทธิพลภายนอกเข้ามามีบทบาททำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของหมอลำจาก “ศิลปะการแสดงท้องถิ่น” สู่การเป็น “กระบอกเสียง” และ “เครื่องมือทางการเมือง”

รวมถึงเรื่องราว “โลกแห่งความบันเทิงยุคใหม่” ที่อิทธิพลจากภายนอกอีสานและดนตรีสมัยใหม่ ถูกนำมาผสมประยุกต์เข้ากับหมอลำ จนกลายเป็นลำเพลินและลำหมู่แบบต่างๆ จนมาสู่ลำซิ่งในปัจจุบัน อีกทั้งยังจัดแสดงวัตถุ เครื่องดนตรี การแต่งกาย และภาพถ่ายที่เกี่ยวข้องกับ “หมอลำ” รวมถึงผลงานวิดีโอ “อีสานโอละนอ” ที่นำเสนอวิวัฒนาการและความเปลี่ยนแปลงของหมอลำประเภทต่างๆ ตามพัฒนาการของยุคสมัย โดย ผช.ศ.ทรงวิทย์ พิมพะกรรณ์ และยังมีผลงานภาพถ่ายเกี่ยวกับหมอลำในอดีตที่บันทึกโดย จอห์น คลูเล่ย์ ดีเจพ่อใหญ่ อีกด้วย


ส่วนที่ 3 “สระบุรีเลี้ยวซ้าย” (ตั้งชื่อล้อ “สระบุรีเลี้ยวขวา”ซึ่งหลายคนเข้าใจกันดี ในยามที่ต้องเดินทางสู่อีสาน) นำเสนอเรื่องราวของ “หมอลำ” ท่ามกลางกระแสโลกาภิวัฒน์ (Globalization) ซึ่งกลายเป็นการแสดงที่ได้รับความนิยมในวงกว้าง เกิดรายได้ทางเศรษฐกิจสูงมีการบันทึกเสียงและเกิดคณะหมอลำต่างๆ มากมาย ดังจะเห็นได้จากแผ่นเสียง เทป ซีดี และภาพถ่ายของหมอลำคณะต่างๆ

นอกจากนี้ ยังมีผลงานวิดีโอ “Liminal Zone” โดย ปิยะรัศมิ์ ปิยะพงศ์วิวัฒน์ ที่ได้ติดตามรวบรวมการแสดงของคณะหมอลำที่เคลื่อนไปตามแหล่งอาศัยของคนอีสานที่กระจายออกมาตามเมืองใหญ่ต่างๆ รวมถึงกรุงเทพฯ และปิดท้ายด้วย ผลงานวิดีโอบันทึกการแสดงหมอลำของกลุ่มบางกอกพาราไดซ์ นำโดย ดีเจมาฟไซ ที่เปลี่ยน ให้สถานะ ‘ความเป็นอื่น’ อย่างดนตรีหมอลำ ก้าวข้ามความบันเทิงแบบท้องถิ่นสู่ความโด่งดังในระดับนานาชาติ

นิทรรศการ “แคนล่อง คะนองลำ” เปิดให้เข้าชมทุกวัน วันนี้ – 31 มีนาคม พ.ศ.2558 เวลา 09.00 – 20.00 น. โดยไม่เสียค่าเข้าชม ณ หอศิลป์บ้านจิม ทอมป์สัน ซ.เกษมสันต์ 2 (สถานีรถไฟฟ้าสนามกีฬาแห่งชาติ)

ก่อนที่จะสัญจรไปจัดแสดงในจังหวัดอื่นๆ ในภาคอีสาน อาทิ ขอนแก่นและอุบลราชธานี โดยความร่วมมือกับองค์กรท้องถิ่น และสถาบันการศึกษา รวมถึงการมีส่วนร่วมจากปราชญ์หมอลำในชุมชนอีสานอีกหลายท่าน ก่อนที่จะนำไปติดตั้งเป็นนิทรรศการถาวรที่พิพิธภัณฑ์หมอลำ จิม ทอมป์สัน ฟาร์ม อ.ปักธงชัย จ.นครราชสีมา ต่อไป

ส่งข่าวสารงานศิลปะร่วมสมัย มาได้ที่ ข่าว ART EYE VIEW ของ www.astvmanager.com และ ART EYE VIEW เซกชัน Lite ในหนังสือพิมพ์ ASTV ผู้จัดการสุดสัปดาห์ Email: thinksea@hotmail.com

และคลิกเป็น แฟนเพจ ได้ที่ http://www.facebook.com/arteyeviewnews